"तमु यानिकी गुरुङ जातीको पुरोहित बोन धर्म मान्ने पच्यु,क्ल्हेप्री, बोन्पो लम हो कि.... बुद्ध धर्म मान्ने लामा हो त ?"
वास्तबिक भन्ने हो भने धर्म मान्नु भनेको आफ्नै जातीको कुल-पितृलाई मान्नु हो, जो परम्परा देखि पुर्खाहरुले मान्दै आइरहेको छन्| तेस्तै तमु जातीको पनि प्रकृतिक उत्पति भएर अएको कुल-पितृ छन् जो तमु भाषामा खे र माँ अर्थात् बाबा र आमा भनिन्छ, हामी तमुहरु यिनै खे-माँ को सन्तान हुन्, यसरी हाम्रो खे-माँहरु प्रकृतिक उत्पति भएर अएको हुनले यस धर्तीमा दुष्ट आत्माहरु बाट मुक्त हुनको लागि आफ्नो तमु सन्तानलाई सुरक्षा र मुक्तिको लागि विभिन्न शक्ति र बिधिहरु अपनाउनु परेको थियो, र यिनै खे-माँ को ज्ञान- शक्ति, आशिर्बाद बिधिलाई यानिकी प्ये पढ्ने खेगी पच्यु, क्ल्हेप्री र बोन्पो लम लाई नै हाम्रो तमुको बोन धर्म पुरोहित भनिन्छ, तर बुद्ध धर्म चाही वहाँको ज्ञान जस्तो भए पनि हाम्रो तमु जातीको कुल-पितृ होइन, किन कि वहाँ एक सक्यावंशमा जन्मिएको सिद्धार्थ गौतम हुन् तेसैले तमु जाती वहाँको सन्तान भन्न पनि मिल्दैन र यस बुद्ध धर्मलाई तिब्बत बाट अएको लामाहरुले मान्दै अएको छन्, तेसैले बुद्ध धर्म मान्ने लामा, तमु जातीको पुरोहित होइन | तमु जातीको पुरोहित (खेगी) बोन धर्म मान्ने पच्यु,क्ल्हेप्री र बोन्पो लम नै हुन् |
लामा र लम भन्ने पनि फरक छन्, लामा भनेको तिब्बेतियन बाट अएको बुद्ध धर्म मान्ने पुरोहित लाई भानिन्छ, भने लम भनेको बोन धर्म मान्ने खेगी लाई भानिम्छ, जो तमु शास्त्र-प्ये मा यी ३ खेगी हरुलाई यसरी भनिएको छन्, लम क्होइबो- बोन्पो लम, उर्ग्येनी प्होइबो-क्ल्हेप्र र पच्यु ल्हारें- पच्यु भनि शास्त्रमा उल्लेख गरिएको छन् |
