खेगिको महत्व पुर्ण भुमिका

खेगिको महत्व पुर्ण भुमिका यहाँ नीर छ । बन्कट्टा स-क्ह्रोय क्ल्हेप्री समुहको प्येमा यसरी उल्लेख गरेको पाइन्छ । 
[ त्होम्बो थेँत्रो मने तिँ आङि ।। त्हेँफो मने तिँ आङी ।। सिँफी मने तिँ आङी ।। तिँफी मने तिँ आङी ।। ]
हेर सिमि तिमी यस्तो ठाउमा बस थेँब, त्हेँ, सिँ, तिँ , यी यस्ता प्राकृतिक कुराले भरि पुर्ण भयको ठाउँ ,
तिमी यो कुरा ख्याल गरेर राख कि,, 
[ म्हिटि नासर मो आटी ।। मो टी नासर म्हि आटी ।। क्हिटि नासर ङ आटी, ङ टि नासर क्हि आटि ।। ह्यारछे छे छन्द्र क्हि यादो ।। ]
अर्थात् मान्छे बसेको ठाउमा मो ( भुत, प्रेत ) इत्यादि बस्दैन । र मो बस्ने ठाउमा म्हि ( मान्छे ) बस्दैन । तिमी (सिमि) बसेको ठाउमा म (सोमि) जिउदो मान्छे बस्दैन । र म ( सोमि ) बसेको ठाउमा तिमी ( सिमि ) बस्दैनौ ,त्यसैले जाउ सिमि तिमी यो ठाउँ छोडेर जाउ,,
[ त्हुबै म्हि मि याय फे ।। सोर्बै म्हिमी युय फे ।। चु ता चुला बिलमै छैछै त्हुल खेबे नास ।। चु च्ह्याजे फुपु ङ, खेजे रूफु ङ ।। खेबै चोला ङ, खेजे ङ्हिरो ङ , ह्यार्छे छे छन्द्र क्हियादो ।। ] मरिसकेको मान्छे उक्त सिमि नासमा जानू पर्छ । र ( सोर्बै म्हि ) जिउदो मान्छे आउनु पर्छ । अर्थात् जिउदो मान्छे र मरेको मान्छे छुट्टिनै पर्दछ ।
[ टिब सैय पुर्सेटी ।। टि हुब मुय प्यार्सेटी ।। टि चबै कैय पुर्सेटी ।। टि थुब क्युय ङ्हार्सेटी ।। टिङ आछ्यो-आछ्यो क्याँय होँरो ।। टिङ आछ्यो-आछ्यो क्युय होँरो ।। टि स्यामै होँरो ।। टिङ मार्फु होरो ।। टिङ मुइफुँ होरो तिडो प्लुमा ,उडो चबै नास , च्ह्याल उडो प्लुमा , लेडो चबै नास, ]
तिमी यो धर्तिमा जन्म भयौ तिमिलाई आवश्यक कुराहरु जस्तै गाँस,बाँस,कपासको आवश्यक थियो । तेस्तै सिमि नासमा तिमिलाई यतिकै आवश्यक पर्दछ । तर यश उक्त सिमि नासमा अत्ति सहज पुर्ण ढङ्गले यी आवश्यकता पूरा हुनेछ । बस्नको लागि घर अथवा क्होइवो छ, तिमी जाडो भयमा ( मार मुइ ) सुन चाँदिक गुफामा गयर बस्न सक्छौ । माथि बाट ढाक्नको लागि मु ( आकाश ) छ । खानाको लागि तिँ ( आज ) रोपेर भोलि खान पाउछ । बिहान रोपेर बेलुका खान पाउछ । बेलुका रोपेर बिहान खान पाउछ । पिउनको लागि पानि प्रशस्त छ ।[ च्ह्याल खेकु बाद ।। च्ह्याल माकु बाद ।। च्ह्याल कर्जे म्हिन्दो न्हादा , च्ह्याल थाजे थाप्लो न्हाद , च्ह्याल ङ्ह्रग्याल नास ।। प्ह्रिग्याल नास ।। ]
तिमिले तिम्रो पुरानो पुस्ताहरु आजि खे आजि मा संग भेट हुनेछौ । खे मा संग लिन हुनेछौ । तिमी अझ त्यो भन्दा माथि माथिको गाउँ संम जान सक्छौ त्यो गाउमा च्ह्यालसि गर्न पाउनेछौ ।
नोट: यो लेख म्ले क्यु र क्याँ त्हाँसि पछिको कुरा उल्लेख गरियको छ ।
छ्याँजलो
बन्कट्टा स-क्ह्रोय क्ल्हेप्री समूह,